Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Evaluation of Performances of Automotive Sector Companies Traded in BIST, Including the COVID-19 Pandemic Period, with TOPSIS, ELECTRE and CRITIC Methods

Yıl 2023, , 85 - 98, 30.12.2023

Gürkan Kaplan

https://doi.org/10.29002/asujse.1225001

Öz

It is known that financial performance is one of the most important criteria for company evaluations. While the financial performance evaluations of companies operating in different sectors can be evaluated under different criteria, it is possible to evaluate the financial performance of companies operating in the same sector using certain financial ratios. When Türkiye's export items are analyzed, it is seen how important the Automotive sector, which is one of the most important income items, is for the country. In this study, performance evaluations of 8 companies traded in this sector on BIST, including the COVID-19 pandemic period, were made using Multi-Criteria Decision Making Methods, based on their 2017-2021 year-end financials and 5-year average financial data. A total of 13 financial ratios, consisting of liquidity ratios, activity ratios, financial structure and ratios, and profitability ratios, were used in performance evaluations. Criteria weights of financial ratios were determined using the CRITIC method over 5-year average data. Performance evaluations of companies were made using TOPSIS and ELECTRE methods. The results were visualized using Bilateral Superiority Graph. Considering the 5-year period, according to TOPSIS and ELECTRE, while all companies passed the process successfully, the most successful companies were seen as DOAS, TTRAK and FROTO.

Anahtar Kelimeler

TOPSIS ELECTRE CRITIC COVID-19 Automotive

Kaynakça

  • [1] Tekin, B., & Keskin, B. (2021). Evaluation the performances of portfolios created with TOPSIS and Grey Relational Analysis methods during covid-19 pandemic, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 377-407
  • [2] Ergül, N. (2018). Evaluation of the Effects of Naphtha and Ethylene Prices on the Performance of Petroleum Companies. Interciencia, 48(7), 49-61.
  • [3] Karaca, S., & Karaca, A. (2018). An Evaluation of the Performances of Foreign Capital Trade Companies in Bist and the Sustainability Index through the TOPSIS Method. BRAND. Broad Research in Accounting, Negotiation, and Distribution, 9(1), 46-64.
  • [4] Yılmaz, E., & Aslan, T. (2017). Evaluation of performance of tourism industry companies listed in istanbul stock exchange (bist) by topsis methodology. EMAJ: Emerging Markets Journal, 7(2), 8-18.
  • [5] KarakaŞ, A., & Öztel, A. (2020). BİST’de Yer Alan Turizm İşletmelerinin Finansal Performanslarinin Entropi Tabanli TOPSIS Yöntemi ile Belirlenmesi: Bir Python Uygulamasi. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(20), 543-562.
  • [6] Aytekin, A. (2019). Evaluation of the financial performance of tourism companies traded in BIST via a hybrid MCDM model. International Journal of Applied Research in Management and Economics, 2(4), 20-32.
  • [7] Türegün, N. (2022). Financial performance evaluation by multi-criteria decision-making techniques. Heliyon, 8(5), e09361.
  • [8] Keskin, B., Ulas, E., & Koc, H. (2016). Financial Performance Analysis by Using TOPSIS and ELECTRE Methods: A Research on Turkish Construction Sector Companies. International Journal of Sciences: Basic and Applied Research, 30(05), 156-164.
  • [9] Öztürk, B. A., & Özçelik, F. (2015). Financial Performance Evaluation of Firms in Bist Chemical Petroleum Plastic Sector by Using an Integrated MultiCrıteria Decision Making Method. Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, 11(2), 34-62.
  • [10] Karaoğlan, S., & Şahin, S. (2018). BİST XKMYA işletmelerinin finansal performanslarının çok kriterli karar verme yöntemleri ile ölçümü ve yöntemlerin karşılaştırılması. Ege akademik bakış, 18(1), 63-80.
  • [11] İlkuçar, M., & Çifci, A. (2016). Performance evaluation of electricity generation companies traded on BIST according to the financial parameters through the application of TOPSIS method. International Journal of Social Sciences and Education Research, 2(3), 815-824.
  • [12] Ergül, N. (2014). BİST-Turizm sektöründeki şirketlerin finansal performans analizi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 325-340..
  • [13] Yildirim, M., Altan, İ. M., & Gemici, R. (2018). Kurumsal Yönetim İle Finansal Performans Arasindaki İlişkinin Entropi Ağirliklandirmali TOPSIS Yöntemi İle Değerlendirilmesi: BİST’te İşlem Gören Gida Ve İçecek Şirketlerinde Bir Araştirma. Journal of Accounting and Taxation Studies, 11(2), 130-152.
  • [14] Kendirli, S., Çitak, F., & İşleyen, A. (2021). Finansal performansın topsis yöntemi ile belirlenmesi: BIST elektrik gaz ve buhar şirketlerinde uygulanması. Third Sector Social Economic Review, 56(4), 2321-2334.
  • [15] Topaloğlu, E. E. (2014). Finansal Krizlerin BIST Metal Eşya, Makina Endeksi’nde Faaliyet Gösteren Firmalarin Finansal Performanslarina Etkisinin TOPSIS Yöntemi ile Ölçülmesi. Journal of Management and Economics Research, 12(22), 286-305.
  • [16] Akbulut, R., & Rençber, Ö. F. (2015). BİST’te imalat sektöründeki işletmelerin finansal performansları üzerine bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (65), 117-136.
  • [17] ALTAN, İ. M., & YILDIRIM, M. (2019). Sigorta sektörünün finansal performansının Entropi Ağırlıklandırmalı TOPSIS yöntemiyle analizi ve değerlendirilmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(1), 345-358.
  • [18] Temizel, F., & Bayçelebi, B.E. (2016). BIST 30 endeksinde yer alan işletmelerin finansal performans değerlemesinde TOPSIS yaklaşımı, TİSK Akademi, 11(22), 270-287.
  • [19] Eyüboğlu, K., & Bayraktar, Y. (2018). Evaluation of financial performance according to firm scale: case of manufacturing sector. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 1780-1790.
  • [20] ÜNVAN, Y. A. (2020). Financial performance analysis of banks with TOPSIS and fuzzy TOPSIS approaches. Gazi University Journal of Science, 33(4), 904-923.
  • [21] Akyüz, F., Yeşil, T., İsmail, K. A. R. A., & Ersoy, G. (2018). BİST’de İşlem Gören Kâğit Ve Kâğit Ürünleri Basim Ve Yayin İşletmelerinin TOPSİS, PROMETHEE ve COPRAS Yöntemleriyle Finansal Performanslarinin Belirlenmesi. Business & Management Studies: An International Journal, 6(3), 293-314..
  • [22] Apan, M., Oztel, A., & Islamoglu, M. (2018). Comparative empirical analysis of financial failures of enterprises with altman Z-score and VIKOR methods: BIST food sector application, Australasian Accounting, Business and Finance Journal, 12(1), 77-101.
  • [23] Kondak, G. N. (2021). COVID-19 Pandemi Sürecinde BIST Yildiz Pazarda İşlem Gören Gida Şirketlerinin Mali Performanslarinin Değerlendirilmesi. Uluslararası Beşeri ve Sosyal Bilimler İnceleme Dergisi, 5(2), 154-168.
  • [24] Ömürbek, V. (2013). Havayolu taşimaciliği sektöründe topsis yöntemiyle finansal performans değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 343-363.
  • [25] Metin, S., Yaman, S., & Korkmaz, T. (2017). Finansal performansın TOPSIS ve MOORA yöntemleri ile belirlenmesi: BİST enerji firmaları üzerine karşılaştırmalı bir uygulama. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 371-394.
  • [26] Işildak, M. S. (2018). BIST’de Dokuma, Giyim Eşyasi ve Deri İşletmelerinin TOPSIS Yöntemi ile Finansal Performans Analizi. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(16), 116-130.
  • [27] Yilmaz, Ö., & Yakut, E. (2021). Entropi temelli TOPSIS ve VIKOR yöntemleri ile bankacılık sektöründe finansal performans değerlendirmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35(4), 1297-1321.
  • [28] Yanik, L., & Tamer, E. R. E. N. (2017). Borsa İstanbul’da işlem gören otomotiv imalat sektörü firmalarının finansal performanslarının AHP, TOPSIS, ELECTRE ve VIKOR yöntemleri ile analizi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 165-188.
  • [29] Sakarya, Ş., Yıldırım, H. H., & Akkuş, H. T. (2015). BIST’de İşlem Gören Enerji Şirketlerinin Finansal Performanslarının Topsis Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi İle Belirlenmesi. Hitit Üniversitesi, 19, 21-24.
  • [30] Oral, C., Kıpkıp, E. (2019). Ulaştirma Sektörünün Finansal Performans Ölçümü İçin TOPSIS ve PROMETHEE Yöntemlerinin Kullanilmasi: BIST Üzerine Bir Uygulama. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(30), 1005-1015.
  • [31] Kendirli, S., & Yildirim, M. V. (2022). BIST’de Kayitli Otomotiv İmalat Sektörü Şirketlerinin Finansal Performanslarinin TOPSIS Yöntemi İle İncelenmesi. Global Journal of Economics and Business Studies, 11(21), 87-97.
  • [32] Günay, B., & Kaya, İ. (2017). Borsa İstanbul’da yer alan aracı kurumların performansının çok kriterli karar verme yöntemleri ile değerlendirilmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 141-164.
  • [33] Diakoulaki, D., Mavrotas, G., & Papayannakis, L. (1995). Determining objective weights in multiple criteria problems: The critic method. Computers & Operations Research, 22(7), 763-770.
  • [34] Žižović, M., Miljković, B., & Marinković, D. (2020). Objective methods for determining criteria weight coefficients: A modification of the CRITIC method. Decision Making: Applications in Management and Engineering, 3(2), 149-161.
  • [35] Roy, B. (1996). Multicriteria methodology for decision aiding (Vol. 12). Springer Science & Business Media.
  • [36] Rivensin, R., & Jollyta, D. (2021). A TOPSIS and ELECTRE Comparison Analysis on Web-Based Software. Jurnal Ilmiah Kursor, 11(1).
  • [37] Jollyta, D. (2018). TOPSIS technique for selecting of property development location. Softw. Eng, 6(1), 20-26.

Yıl 2023, , 85 - 98, 30.12.2023

Gürkan Kaplan

https://doi.org/10.29002/asujse.1225001

Öz

Kaynakça

  • [1] Tekin, B., & Keskin, B. (2021). Evaluation the performances of portfolios created with TOPSIS and Grey Relational Analysis methods during covid-19 pandemic, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 377-407
  • [2] Ergül, N. (2018). Evaluation of the Effects of Naphtha and Ethylene Prices on the Performance of Petroleum Companies. Interciencia, 48(7), 49-61.
  • [3] Karaca, S., & Karaca, A. (2018). An Evaluation of the Performances of Foreign Capital Trade Companies in Bist and the Sustainability Index through the TOPSIS Method. BRAND. Broad Research in Accounting, Negotiation, and Distribution, 9(1), 46-64.
  • [4] Yılmaz, E., & Aslan, T. (2017). Evaluation of performance of tourism industry companies listed in istanbul stock exchange (bist) by topsis methodology. EMAJ: Emerging Markets Journal, 7(2), 8-18.
  • [5] KarakaŞ, A., & Öztel, A. (2020). BİST’de Yer Alan Turizm İşletmelerinin Finansal Performanslarinin Entropi Tabanli TOPSIS Yöntemi ile Belirlenmesi: Bir Python Uygulamasi. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(20), 543-562.
  • [6] Aytekin, A. (2019). Evaluation of the financial performance of tourism companies traded in BIST via a hybrid MCDM model. International Journal of Applied Research in Management and Economics, 2(4), 20-32.
  • [7] Türegün, N. (2022). Financial performance evaluation by multi-criteria decision-making techniques. Heliyon, 8(5), e09361.
  • [8] Keskin, B., Ulas, E., & Koc, H. (2016). Financial Performance Analysis by Using TOPSIS and ELECTRE Methods: A Research on Turkish Construction Sector Companies. International Journal of Sciences: Basic and Applied Research, 30(05), 156-164.
  • [9] Öztürk, B. A., & Özçelik, F. (2015). Financial Performance Evaluation of Firms in Bist Chemical Petroleum Plastic Sector by Using an Integrated MultiCrıteria Decision Making Method. Paradoks Ekonomi Sosyoloji ve Politika Dergisi, 11(2), 34-62.
  • [10] Karaoğlan, S., & Şahin, S. (2018). BİST XKMYA işletmelerinin finansal performanslarının çok kriterli karar verme yöntemleri ile ölçümü ve yöntemlerin karşılaştırılması. Ege akademik bakış, 18(1), 63-80.
  • [11] İlkuçar, M., & Çifci, A. (2016). Performance evaluation of electricity generation companies traded on BIST according to the financial parameters through the application of TOPSIS method. International Journal of Social Sciences and Education Research, 2(3), 815-824.
  • [12] Ergül, N. (2014). BİST-Turizm sektöründeki şirketlerin finansal performans analizi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 325-340..
  • [13] Yildirim, M., Altan, İ. M., & Gemici, R. (2018). Kurumsal Yönetim İle Finansal Performans Arasindaki İlişkinin Entropi Ağirliklandirmali TOPSIS Yöntemi İle Değerlendirilmesi: BİST’te İşlem Gören Gida Ve İçecek Şirketlerinde Bir Araştirma. Journal of Accounting and Taxation Studies, 11(2), 130-152.
  • [14] Kendirli, S., Çitak, F., & İşleyen, A. (2021). Finansal performansın topsis yöntemi ile belirlenmesi: BIST elektrik gaz ve buhar şirketlerinde uygulanması. Third Sector Social Economic Review, 56(4), 2321-2334.
  • [15] Topaloğlu, E. E. (2014). Finansal Krizlerin BIST Metal Eşya, Makina Endeksi’nde Faaliyet Gösteren Firmalarin Finansal Performanslarina Etkisinin TOPSIS Yöntemi ile Ölçülmesi. Journal of Management and Economics Research, 12(22), 286-305.
  • [16] Akbulut, R., & Rençber, Ö. F. (2015). BİST’te imalat sektöründeki işletmelerin finansal performansları üzerine bir araştırma. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (65), 117-136.
  • [17] ALTAN, İ. M., & YILDIRIM, M. (2019). Sigorta sektörünün finansal performansının Entropi Ağırlıklandırmalı TOPSIS yöntemiyle analizi ve değerlendirilmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(1), 345-358.
  • [18] Temizel, F., & Bayçelebi, B.E. (2016). BIST 30 endeksinde yer alan işletmelerin finansal performans değerlemesinde TOPSIS yaklaşımı, TİSK Akademi, 11(22), 270-287.
  • [19] Eyüboğlu, K., & Bayraktar, Y. (2018). Evaluation of financial performance according to firm scale: case of manufacturing sector. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 1780-1790.
  • [20] ÜNVAN, Y. A. (2020). Financial performance analysis of banks with TOPSIS and fuzzy TOPSIS approaches. Gazi University Journal of Science, 33(4), 904-923.
  • [21] Akyüz, F., Yeşil, T., İsmail, K. A. R. A., & Ersoy, G. (2018). BİST’de İşlem Gören Kâğit Ve Kâğit Ürünleri Basim Ve Yayin İşletmelerinin TOPSİS, PROMETHEE ve COPRAS Yöntemleriyle Finansal Performanslarinin Belirlenmesi. Business & Management Studies: An International Journal, 6(3), 293-314..
  • [22] Apan, M., Oztel, A., & Islamoglu, M. (2018). Comparative empirical analysis of financial failures of enterprises with altman Z-score and VIKOR methods: BIST food sector application, Australasian Accounting, Business and Finance Journal, 12(1), 77-101.
  • [23] Kondak, G. N. (2021). COVID-19 Pandemi Sürecinde BIST Yildiz Pazarda İşlem Gören Gida Şirketlerinin Mali Performanslarinin Değerlendirilmesi. Uluslararası Beşeri ve Sosyal Bilimler İnceleme Dergisi, 5(2), 154-168.
  • [24] Ömürbek, V. (2013). Havayolu taşimaciliği sektöründe topsis yöntemiyle finansal performans değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 343-363.
  • [25] Metin, S., Yaman, S., & Korkmaz, T. (2017). Finansal performansın TOPSIS ve MOORA yöntemleri ile belirlenmesi: BİST enerji firmaları üzerine karşılaştırmalı bir uygulama. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(2), 371-394.
  • [26] Işildak, M. S. (2018). BIST’de Dokuma, Giyim Eşyasi ve Deri İşletmelerinin TOPSIS Yöntemi ile Finansal Performans Analizi. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(16), 116-130.
  • [27] Yilmaz, Ö., & Yakut, E. (2021). Entropi temelli TOPSIS ve VIKOR yöntemleri ile bankacılık sektöründe finansal performans değerlendirmesi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 35(4), 1297-1321.
  • [28] Yanik, L., & Tamer, E. R. E. N. (2017). Borsa İstanbul’da işlem gören otomotiv imalat sektörü firmalarının finansal performanslarının AHP, TOPSIS, ELECTRE ve VIKOR yöntemleri ile analizi. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 165-188.
  • [29] Sakarya, Ş., Yıldırım, H. H., & Akkuş, H. T. (2015). BIST’de İşlem Gören Enerji Şirketlerinin Finansal Performanslarının Topsis Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi İle Belirlenmesi. Hitit Üniversitesi, 19, 21-24.
  • [30] Oral, C., Kıpkıp, E. (2019). Ulaştirma Sektörünün Finansal Performans Ölçümü İçin TOPSIS ve PROMETHEE Yöntemlerinin Kullanilmasi: BIST Üzerine Bir Uygulama. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(30), 1005-1015.
  • [31] Kendirli, S., & Yildirim, M. V. (2022). BIST’de Kayitli Otomotiv İmalat Sektörü Şirketlerinin Finansal Performanslarinin TOPSIS Yöntemi İle İncelenmesi. Global Journal of Economics and Business Studies, 11(21), 87-97.
  • [32] Günay, B., & Kaya, İ. (2017). Borsa İstanbul’da yer alan aracı kurumların performansının çok kriterli karar verme yöntemleri ile değerlendirilmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(2), 141-164.
  • [33] Diakoulaki, D., Mavrotas, G., & Papayannakis, L. (1995). Determining objective weights in multiple criteria problems: The critic method. Computers & Operations Research, 22(7), 763-770.
  • [34] Žižović, M., Miljković, B., & Marinković, D. (2020). Objective methods for determining criteria weight coefficients: A modification of the CRITIC method. Decision Making: Applications in Management and Engineering, 3(2), 149-161.
  • [35] Roy, B. (1996). Multicriteria methodology for decision aiding (Vol. 12). Springer Science & Business Media.
  • [36] Rivensin, R., & Jollyta, D. (2021). A TOPSIS and ELECTRE Comparison Analysis on Web-Based Software. Jurnal Ilmiah Kursor, 11(1).
  • [37] Jollyta, D. (2018). TOPSIS technique for selecting of property development location. Softw. Eng, 6(1), 20-26.
Toplam 37 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil İngilizce
Konular Deneysel Analiz
Bölüm Araştırma Makalesi
Yazarlar

Gürkan Kaplan 0000-0002-6393-5546

Yayımlanma Tarihi 30 Aralık 2023
Gönderilme Tarihi 27 Aralık 2022
Kabul Tarihi 25 Temmuz 2023
Yayımlandığı Sayı Yıl 2023

Kaynak Göster

APA Kaplan, G. (2023). Evaluation of Performances of Automotive Sector Companies Traded in BIST, Including the COVID-19 Pandemic Period, with TOPSIS, ELECTRE and CRITIC Methods. Aksaray University Journal of Science and Engineering, 7(2), 85-98. https://doi.org/10.29002/asujse.1225001
Aksaray J. Sci. Eng. | e-ISSN: 2587-1277 | Period: Biannually | Founded: 2017 | Publisher: Aksaray University | https://asujse.aksaray.edu.tr